Մենք հակաբիոտիկներ ենք օգտագործում բակտերիաների դեմ, բայց բակտերիաները դրանց նկատմամբ դիմադրողականություն են ձեռք բերում։ Սա էվոլյուցիա է գործողության մեջ. բոլոր կենդանի օրգանիզմները մուտացիաներ են կուտակում իրենց ԴՆԹ-ում, բայց բակտերիաներում մուտացիաները շատ արագ են առաջանում, ի թիվս այլ բաների, քանի որ դրանք արագ են բազմանում: Մուտացիաները կարող են լինել վնասակար, չեզոք կամ օգտակար՝ օգնելով գոյատևել դժվարին պայմաններում: Եվ եթե բակտերիաների պոպուլյացիան պետք է գործ ունենա հակաբիոտիկի հետ, ապա նրանցից որոշները, որոնք կարող են ինչ-որ բան անել այս հակաբիոտիկի հետ, գոյատևում են, օրինակ՝ ինչ-որ կերպ կքայքայեն այն կամ արագ դուրս կմղեն բջիջից: Փրկված բակտերիաները կշարունակեն բազմանալ, և ի վերջո մենք կունենանք պոպուլյացիա, որը կայուն կլինի հակաբիոտիկի նկատմամբ (կամ հակաբիոտիկներին. դիմադրողականությունը կարող է առաջանալ միանգամից մի քանի դեղամիջոցների նկատմամբ)
Ավելին, բակտերիաները կարող են «բացահայտորեն» դիմադրողականություն ձեռք բերել՝ անհրաժեշտ գենետիկական փոփոխությունները վերցնելով արդեն դիմադրողականություն ունեցող այլ բակտերիաներից։ Դա տեղի է ունենում հորիզոնական գենի փոխանցման շնորհիվ. բջիջները ստանում են օտար ԴՆԹ-ի մի հատված կամ միմյանց հետ բարդ փոխազդեցությունների միջոցով, կամ պարզապես շրջակա միջավայրից՝ վերցնելով ԴՆԹ-ի հատվածներ, որոնք մնացել են այլ բջիջների մահանալուց և ոչնչացումից հետո: Այս կերպ բակտերիան կարող է գենետիկ տեղեկատվություն ստանալ մեկ այլ տեսակի բակտերիայից։ Իհարկե, վտանգավոր, պաթոգեն բակտերիաների դիմադրողականությունը հակաբիոտիկների նկատմամբ շատ ավելի վատ է։ Մեր օրերում շատ լաբորատորիաներ փնտրում են նոր հակաբիոտիկներ, որոնք կարող են ազդել նախորդ դեղամիջոցների նկատմամբ կայունացած միկրոբների վրա և ակտիվորեն քննարկում են բնապահպանական և բժշկական պատճառները, որոնք նպաստում են նման բակտերիաների առաջացմանը: Բայց բակտերիաների մեջ կան ոչ միայն վնասակար ու վտանգավոր, այլև օգտակարները։ Եվ նրանք կարող են նաև հակաբիոտիկների նկատմամբ դիմադրողականություն ձեռք բերել:
Science Translational Medicine-ում վերջերս հրապարակված հոդվածի հեղինակները որոշել են ստուգել, թե ինչ է տեղի ունենում տուբերկուլյոզով հիվանդների աղիքային միկրոֆլորայի հետ: Տուբերկուլյոզի դեպքում երկար ամիսներ ընդունվում են հակաբիոտիկներ, որոնք չեն կարող չազդել աղիքային բակտերիաների վրա։ Միկրոֆլորայի դերը մեծ է՝ այն ոչ միայն օգնում է մարսել սնունդը, այլև կարգավորում է իմունային ռեակցիաները և թույլ չի տալիս պաթոգեն միկրոբներին մտնել աղիքներ։ Համապատասխանաբար, երբ սիմբիոտիկ միկրոֆլորան թուլանում է, սկսվում են աղիների գործունեության խանգարումներ ու աղիների բորբոքումներ, միաժամանակ մեծանում է վտանգավոր վարակների հավանականությունը։ Այնուամենայնիվ, տուբերկուլյոզով հիվանդների մոտ, բուժման ընթացքի հետ մեկտեղ, սիմբիոտիկ բակտերիաները դանդաղ, բայց հաստատապես դիմադրողականություն են ձեռք բերում հակաբիոտիկների նկատմամբ, և նրանց թիվը աստիճանաբար հասել է նորմայի: Երբ դրանք վերցվել են մարդուց և տեղափոխել մկների մեջ, իսկ հետո մկներին հակաբիոտիկներ են տվել, ապա այդ բակտերիաները գրեթե չեն արձագանքել հակաբիոտիկներին, այսինքն՝ նրանք ունեցել են իրենց դիմադրողականությունը՝ անկախ իրենց բնակության վայրից: (Համապատասխան փոփոխություններ են հայտնաբերվել նաև նրանց ԴՆԹ-ում:) Եվ ամենակարևորը, սիմբիոտիկ բակտերիաները, ձեռք բերելով դիմադրողականություն, սկսել են հաջողությամբ հեռացնել վտանգավորներին միկրոֆլորայից, որոնք կարող էին առաջացնել հիվանդություններ. «լավ» միկրոֆլորան ճնշել է «վատերին»: Հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունությունը կարող է շատ օգտակար լինել, եթե այն առաջանում է ճիշտ մանրէների մոտ: Թերևս նման բակտերիաները կարող են նույնիսկ հատուկ մշակվել լաբորատորիայում, որպեսզի տրվեն հիվանդներին, ովքեր ստիպված են բուժվել հակաբիոտիկների երկար կուրսերով։ Եվ ընդհանրապես, դիմացկուն «լավ» բակտերիաները կարող են օգտակար լինել տարբեր բժշկական և ոչ բժշկական խնդիրներում, որոնց դեպքում անհրաժեշտ է հաղթահարել վատ բակտերիաների ազդեցությունը։
Հասմիկ Ուզունյանի բլոգ 